Santuario dos Milagres - Nosa Señora dos Milagres

Santuario dos Milagres - (Nosa Señora dos Milagres)

Templo da Nosa Señora dos Milagres.

Outro recordo vivo que teño da miña infancia foi a visita ao Santuario dos Milagres, cos meus pais, cando eu tería uns sete anos. Naquela ocasión, talvez pola miña idade, fomos en autobús. Supoño que tivemos que collelo en Ourense para ir directamente ao santuario. Era cara a finais de agosto e próximos á novena, xa que todo estaba moi concorrido de xente e había carpas que ofrecían comidas na chaira exterior do recinto do santuario.

Para ler o artigo completo pulse "Seguir leyendo" que figura a continuación.

Durmimos na hospedaría para os peregrinos. Eu lembro o lugar como moi austero, grande e de cores escuras nas portas e paredes, ou polo menos a min parecíamo. A habitación tiña unha gran xanela e as portas, tamén moi grandes, pechábanse cunha chave de ferro, como as usadas naquela época para pechar as casas aínda que algo máis pequena. Na planta baixa había moito trafego de xente. Creo que había un comedor onde a xente repoñía forzas despois dunha longa camiñada coa merenda oportunamente levada. Supoño que habería que comprar o viño e o pan no lugar.

Dado o carácter de peregrinación, a visita requiría un certo sacrificio. A maioría ía a pé en percorridos que facilmente excedían os 30 kms. Algúns peregrinos cunha petición especial ou unha promesa por unha graza concedida, facían o percorrido descalzos, e mesmo o último tramo desde a porta do recinto ata a basílica andando de xeonllos. É conmovedor ver canta fe pode caber no corazón humano.

Chegamos pois pola tarde, despois de acomodarnos na hospedaría fixemos unha visita á virxe e demos unha volta polas sete capelas exteriores do Vía Crucis, rezando o oportuno nosopai e avemaría, con paradas obrigadas nas fontes, cuxa auga críase tamén milagrosa, mollando aquelas partes do corpo que se pretendía curar, ou simplemente as mans que se pasaban pola cara para que a saúde non nos abandonase. Despois da oportuna cea no referido comedor, era hora de deitarse, xa que ao día seguinte a obrigación era asistir moi cedo á primeira misa, que supoño sería ás 7 da mañá, sempre moi concorrida. A confesión e comuñón formaban parte das obrigacións dos peregrinos, polo que se ía en xaxún. Logo era costume asistir a dúas misas máis. Críase que con tres misas facíanse méritos suficientes ante o Señor, para contar coa súa protección ou axuda para que nos librase de todo mal. Nesa época reuníase moita xente de todo o contorno, aínda que supoño que habería tamén devotos e peregrinos doutros lugares da provincia ou mesmo de toda Galicia e doutras provincias limítrofes.

A festividade da Natividade de María celébrase o 8 de setembro e é a festa maior do santuario. Nesa data reúnese unha gran cantidade de fieis, celebrándose con gran solemnidade a misa na chaira exterior, oficiada desde o balcón da fachada da basílica. Antes dese momento, durante os nove días previos ten lugar a novena á Virxe, consistente na celebración da eucaristía, predicación e rosario, entre outros actos, onde o rosario de fachos ten especial relevancia. Durante eses nove días acoden peregrinacións colectivas, organizadas por distinta freguesías e confrarías da Virxe, que fan o desprazamento e os actos conxuntamente.

Hoxe en día prodúcese tamén unha grande afluencia de xente, pero os medios de transporte son os actuais, nada que ver co sacrificio de outrora. Por costume ou tradición, e precisamente pola facilidade do desprazamento, a miña familia visita o santuario cada vez que nos desprazamos a Galicia. Sempre que sexa posible axustar datas procuramos facela coincidir co día 20, día da feira mensual na localidade próxima de Maceda. Así, despois da misa de 11, regresamos a Maceda para dar unha volta polo feiral, comprar algúns produtos da terra, tales como froitas, hortalizas, mel, pan de millo ou calquera outro capricho, aproveitando a ocasión para comer o tradicional polbo á feira e retornar a casa á primeira hora da tarde.

Sempre sentín curiosidade por coñecer a historia e orixe das cousas ou tradicións dos lugares que visito. Hai xa moitos anos tamén me interesei por coñecer os motivos que empuxaron a tanta xente para peregrinar a ese lugar, con tanta devoción e fe. Froito das miñas investigacións, paso a relatar sucintamente algunhas informacións.

O Santuario da Virxe dos Milagres sitúase no municipio de Baños de Molgas (Ourense), bela poboación que se atopa no val do Medo, xunto á canle do río Arnoia, coñecido xa polos romanos polas súas augas termais, recurso que explota no seu histórico balneario. O santuario aséntase sobre o monte Medo, na parte baixa da serra de San Mamede. O lugar ofrece unhas panorámicas pintorescas do val do río Arnoia, especialmente desde o miradoiro existente no exterior do muro na parte traseira do templo.

Este lugar, como tantos outros, foi frecuentado polos eremitas para dedicar a súa vida á oración, á meditación e á penitencia. Os lugares escollidos por estes penitentes eran dunha localización excepcional, concorrendo sempre unha contorna retirada que convida ao recollemento, a beleza natural que lembra a marabillosa obra do Creador e por confluír un magnetismo especial.

Di a tradición que en século XII apareceuse a virxe a unha pastora sobre un vello carballo, dando orixe a unha primeira ermida. A devoción foi aumentando construíndose outra igrexa de maiores dimensións, restos da cal están no xardín ao lado esquerdo do santuario. Co paso do tempo, e en especial no século XVII, a afluencia de romeus e peregrinos foi tal que xurdiu a necesidade de construír un novo templo. As esmolas, donativos e legados achegaron o financiamento necesario, levantándose a principios do século XVIII o actual santuario. Comézase este en 1731 e remátase en 1768, despois de 37 anos. Ata esa data a advocación da virxe era coñecida como Nosa Señora do Medo, en referencia ao lugar onde se atopaba o templo. É precisamente a partir dese momento cando, por mor da curación dun paralítico durante a celebración dunha misa, comezou a denominarse pola xente do pobo como a Virxe dos Milagres, atribuíndoselle outros moitos prodixios. Creáronse numerosas confrarías en moi diversos lugares, non só nas provincias galegas, senón tamén nas veciñas de Asturias, León, Zamora e norte de Portugal. Estas confrarías foron motor dunha crecente devoción á Virxe e das romarías anuais que organizaban os seus membros.

A imaxe actual da Virxe é unha talla policromada do S. XVI. A imaxe repousa nun camarín dentro dun baldaquino que constitúe o altar maior, dando un protagonismo absoluto á imaxe da Virxe. Existen unhas escaleiras na parte posterior polas que se accede ao camarín da imaxe, que pode ser virada 180 graos para permitir ser bicada polos fieis, depositando a esmola no correspondente cepillo. O templo é de estilo barroco, de proporcións considerables, con tres naves e unha fachada con catro torres simétricas, máis pequenas as dos extremos e máis altas as do centro. Ten tres portas con acceso a cada unha das naves. A fachada ten un balcón central onde se celebra a eucaristía nas grandes festividades, cando concorren enormes masas de fieis que se reúnen na ampla chaira. Este balcón contén unha gran hornacina cunha imaxe da Inmaculada, franqueada a ambos os dous lados por outras dúas hornacinas coas imaxes de Santa Ana e San Joaquín, os pais da Virxe María. Na parte traseira, pola parte exterior da ábsida, tamén hai outras tres hornacinas coas imaxes de San Pedro, San Paulo e San Xoán Bautista. A fachada barroca do templo antecede algúns anos á da catedral de Santiago que dá á praza do Obradoiro, polo que puido ser inspiración ou ensaio da que logo se levantou alí.

O templo está rodeado por un traballado cerramento de pedra, con asento corrido en todo el, e adornado con remates de grandes bólas de pedra descansando sobre elegantes soportes troncopiramidais, todo iso sobre un soporte que pecha os grandes balaústres tamén de pedra. Este peche deixa un atrio cunha anchura de seis metros abríndose ao exterior por sete portas, franqueadas por alicerces coroados con cruces representativas das catorce estacións do Vía Crucis.

Á súa vez, todo o conxunto está encerrado por un alto muro de sillares de granito que deixa no seu interior o Santuario, o hostal-restaurante, a residencia dos pais paúles, que rexen o templo dende 1869, a capela das confesións e a capela de ofrenda de velas, unha a cada lado da parte traseira. Estas capelas permiten axilizar estas tarefas que doutro xeito entorpecían o desenvolvemento do culto na igrexa principal. Este muro ábrese ao exterior por catro portas.

No exterior do recinto, e diante das portas de entrada, hai unha ampla chaira para aparcar e para instalación de carpas de restauración nas grandes ocasións. Tamén no exterior e á esquerda está o antigo colexio, hoxe sen actividade debido á construción de institutos públicos en todas as poboacións da contorna, pero que no pasado desenvolveu un importante labor formativo benéfico para moitas xeracións de xentes do pobo. Rodeando este muro polo exterior, á dereita do conxunto, hai un paseo de terra que percorre as sete capelas construídas do Vía Crucis, xa que o resto non se puido afrontar por razóns económicas. Estas capelas conteñen estatuas en madeira representando escenas da Paixón. Igualmente atopamos dúas fontes, a da Virxe e da Cunca, así como o vello carballo da Virxe, que supostamente foi o lugar da aparición inicial, segundo conta a tradición.

O Santuario foi Declarado Monumento Histórico Artístico Nacional en 1982.

Para axilizar a descarga da páxina, adxunto unha entrada separada de 20 fotos dos lugares que considero máis representativos do santuario e a súa contorna. Para acceder a ela clicar na seguinte ligazón:

Galería Fotos - Nosa Señora dos Milagres

Horario de Misas:

Días laborables:

Pola mañá ás 9 e 11 todo o ano.

Polas tardes ás 17 no inverno e ás 18 no verán.

Domingos e Festivos:

Inverno: 9, 10, 11, 12, 13, 17

Verán: 9, 10, 11, 12, 13, 18, 20 

No verán os sábados e vésperas de festivos hai unha misa máis polas tardes ás 20 horas.

NOTA: A época de verán e inverno cambian coincidindo co cambio oficial da hora.

Estes horarios son bastante estables, con todo recoméndase confirmalos na páxina oficial do Santuario: Horario de Misas no Santuario dos Milagres

Como chegar:

Desde Ourense pola estrada vella de Ponferrada,a OU-536, dirección a Pobra de Trives ata o Alto do Couso. Aí desvío cara a Maceda pola OU-104. Desde Maceda tomar a OU-103 ata Os Milagres. Total, uns 32 Kms.

Desde Armariz: De Armariz a Loña do Monte pola OU-510. Desde Loña do Monte ata Tarreirigo pola OU-509. Desde Tarreirigo ao Alto do Couso por

a OU-536. Aí coller a OU-104 ata Maceda e desde alí pola OU-103 ata Os Milagres. Total, uns 27 Kms.

 
Na pestana de Galería de Fotos, hai unha entrada cunha mostra gráfica do santuario.